ดอกไพรีทรัม ดอกไม้ฆ่าแมลง

ชื่อของดอกไม้ ไพรีทรัม เรียกได้ว่าใหม่ต่อการรับรู้ของคนไทย แต่ถ้าพูดถึงชื่อดอกไม้เพชรฆาตสำหรับแมลงคงจะพอเป็นที่รู้จักกันบ้าง เพราะในหลายประเทศได้นำประโยชน์ของสารสกัดไพรีทรัมมาใช้ในการฆ่าแมลงในบ้าน ตลอดจนในอุตสาหกรรมเกษตรด้วย ข้อดีที่ไม่เป็นพิษกับคนและสัตว์เลือดอุ่น ไม่ทิ้งสารตกค้าง ทว่าใครจะรู้บ้างว่า ดอกไม้ชนิดนี้เคยออกดอกสะพรั่งบนยอดดอยอ่างขางของไทยเมื่อ 30 กว่าปีที่แล้ว

หลังจากได้พูดคุยกับ ศ.ดร.อังศุมาลย์ จันทราปัตย์ หัวหน้าภาควิชากีฏวิทยา คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน หนึ่งในทีมคณะผู้ทำการวิจัยภายใต้คณะของ ศ.ดร.สุธรรม อารีกุล หัวหน้าภาควิชากีฏวิทยา คณะเกษตรศาสตร์ ในขณะนั้นทำให้เราทราบว่า ไพรีทรัมมีความน่าสนใจอย่างยิ่ง หากสามารถปลูกในประเทศไทยได้สำเร็จ

โครงการนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการเกษตรที่สูงของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ซึ่งรวมอยู่ในโครงการหลวงพัฒนาภาคเหนือ ในพระบรมราชานุเคราะห์ เพื่อค้นหาพืชทดแทนการปลูกฝิ่นของชาวเขาในขณะนั้น เหตุผลที่เลือกดอกไพรีทรัมนั้นเพราะว่ามีการใช้งานดอกไพรีทรัมในการกำจัดแมลงศัตรูพืชอย่างกว้างขวางในต่างประเทศ และสารสกัดในดอกไพรีทรัมมีราคาแพงมาก โดยดอกไพรีทรัมเป็นไม้ดอกทรงพุ่ม ดอกสีเหลือง/ขาวคล้ายดอกเดซี่หรือเบญจมาศ อยู่ใน สกุล Chrysanthemum ชนิด C.cinerariaefolium เป็นพืชยืนต้นที่ชอบอากาศหนาวเย็น ปลูกในระดับความสูง 1,500 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล ชอบสภาพภูมิประเทศที่กลางวันอากาศร้อนจัดกลางคืนอากาศหนาวจัด อากาศเหมือนที่อ่างขางออกดอกตลอดทั้งปี

เมื่อนำดอกมาตากแห้งแล้วนำมาสกัดจะได้ สารไพรีทรินส์ (pyrethrins)ที่มีคุณสมบัติในการกำจัดแมลงเพราะสารออกฤทธิ์ดังกล่าวจะตรงเข้าทำลายระบบประสาทของแมลงทันที จะทำให้แมลงสลบอย่างรวดเร็วภายใน 2-3 นาที และตายในที่สุด เนื่องจากสารชนิดนี้เป็น lipophilic esters จึงถูกดูดซึมเข้าระบบประสาทของแมลงอย่างรวดเร็ว แต่ทว่าสารนี้มีผลต่อมนุษย์และสัตว์เลือดอุ่นน้อยมาก เพราะในตับของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมจะมีเอ็นไซม์ที่สามารถย่อยสลายไพรีทรินส์ให้กลายเป็นสารไม่มีพิษจึงไม่มีการสะสมในร่างกาย และสามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติผ่านแสงแดดและความร้อน จึงทำให้สารสกัดจากดอกไพรีทรัมเป็นที่นิยมสำหรับกำจัดแมลงในบ้านเรือน

ทั้งนี้ แมลงที่สามารถกำจัดได้ผลอย่างดี คือ เพลี้ยอ่อน หมัดกระโดด ตั๊กแตน หนอนผีเสื้อกะหล่ำ หนอนกะหล่ำใหญ่ เพลี้ยจักจั่นฝ้าย หนอนเจาะมะเขือ หนอนแมลงวันเจาะต้นถั่ว แมลงวัน แมลงหวี่ ไร เรือด และยุง เป็นต้น โดยในประเทศจีนเองใช้สารสกัดจากดอกไพรีทรัมในการกำจัดยุงมานานกว่า 2 พันปีแล้ว ส่วนในยุโรปมีการนำมาเป็นส่วนผสมเป็นยาฉีดพ่นฆ่าแมลงในอุตสาหกรรมการผลิตไวน์ ส่วนในอุตสาหกรรมยาสูบก็ได้นำมาใช้ในการกำจัดแมลงเช่นกัน

ศ.ดร.สุขุมาลย์ กล่าวต่อว่า ตอนนั้นโครงการได้นำดอกไพรีทรัม สายพันธุ์ญี่ปุ่นคือ ชิรายูกิ ทดลองปลูกที่ดอยอ่างขาง ตั้งแต่ปี 2516 - 2518 โดยทดลองปลูกแบบขั้นบันได ซึ่งในช่วงที่ออกดอกมากที่สุดเป็นช่วงฤดูร้อนตั้งแต่เดือนมีนาคม - กรกฎาคม ซึ่งให้ผลผลิตเท่ากับ 335.25 กิโลกรัมต่อ 1 เอเคอร์ในขณะที่ประเทศเคนยาที่ปลูกดอกไพรีทรัมเพื่อสกัดสารไพรีทรินส์เพื่อส่งออกเองสามารถปลูกและให้ผลผลิตดอกไพรีทรัมเพียง 200 กิโลกรัมต่อ 1 เอเคอร์ ซึ่งเป็นผลผลิตในปีแรก ส่วนในปีต่อมานั้นผลผลิตเริ่มลดลงเพราะสภาพอากาศของประเทศไทยมีปริมาณน้ำฝนสูงผลผลิตต้องลดลง

ในขณะที่สารไพรีทรินส์ที่สกัดได้จากโครงการมีเปอร์เซ็นสูงถึง 1.5% ซึ่งเกินระดับมาตรฐานของสารออกฤทธิ์ที่ US EPA ของสหรัฐฯกำหนดไว้ที่ค่า 1% และเมื่อนำดอกไพรีทรัมมาสกัดเพื่อให้ได้สารออกฤทธิ์ไพรีทรินส์นั้น ต้องใช้ปริมาณดอกเยอะมากกว่าจะสกัดได้สัก 25 g และหากต้องการให้ได้สารไพรีทรินส์ในเชิงพาณิชย์ได้ต้องมีพื้นที่ปลูกเยอะมาก เรียกว่าต้องใช้ภูเขาทั้งลูกจึงจะสามารถมีวัตถุดิบเพียงพอต่อการผลิตเชิงอุตสาหกรรมได้ นี่จึงเป็นสาเหตุที่โครงการปลูกไพรีทรัมบนดอยอ่างขางต้องถูกระงับไป?

แม้ปริมาณสารออกฤทธิ์ไพรีทรินส์ที่สกัดได้จากดอกไพรีทรัมที่ดอยอ่างขางจะมีปริมาณสารออกฤทธิ์สูงกว่าดอกไพรีทรัมที่มีอยู่ในเคนยา แต่เมื่อเทียบพื้นที่การปลูกเพื่อการค้าแล้ว เคนยายังเป็นประเทศผู้ผลิตดอกไพรีทรัมเชิงพาณิชย์รายสำคัญของโลกเพราะได้เปรียบด้านพื้นที่เพาะปลูก

สารไพรีทรินส์เมื่อนำมาใช้กำจัดแมลงแล้วมีความปลอดภัยต่อคนสูง เพราะเป็นสารสกัดจากธรรมชาติ ย่อยสลายได้เองในธรรมชาติไม่ทิ้งสารตกค้าง องค์การอนามัยโลก W.H.O. และองค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ F.A.O ให้การรับรองว่าปลอดภัยต่อมนุษย์และสัตว์เลี้ยง นี่เองจึงทำให้สารไพรีทรินส์ของดอกไพรีทรัมได้รับความนิยมอย่างมากและมีราคาสูงอย่างต่อเนื่อง

แหล่งที่มาของข้อมูล:
http://www.manager.co.th/SMEs/ViewNews.aspx?NewsID=9540000037055

สนใจสั่งซื้อ/สอบถาม
http://ecofresh.siamshop.com